Bilanço bir finansal beyannamedir. Bir şirketin tüm varlıklarını, özkaynaklarını ve yükümlülüklerini belli zaman aralıklarında raporlayan finansal bir tablodur. Getiri oranlarının hesaplanması, sermaye yapısının değerlendirilmesini sağlayan finansal tablo statüsünde beyannamedir.  Muhasebe sistemlerinde önemli tablolardan birisi olarak bilinir. İşletmeler için büyük önem arz eder. Bilanço, temel analiz yöntemlerinde ve finansal oranlarda çok sık kullanılmaktadır. 

Bilanço, bir şirketin o anki finansal durumunu gösteren tablo olması dolayısıyla uzun süreli ortaya çıkan eğilimlere yönelik bilgi vermez. Böyle bir durumda yapılması gereken en doğru adım ise o dönemki bilanço ile önceki bilançoların karşılaştırılmasıdır. 

Peki iyi de biz yatırımcılar ve borsa ile ilgilenenler için bilanço neden önemli, bizim için neyi ifade ediyor? 

Bilanço biz yatırımcılar için yatırım öncesi analize yardımcı olan tablolar arasındadır. Bilançodan elde ettiğimiz oranlar, bizim o şirketin ne düzeyde sağlıklı olduğunu gösterir veya bir nebze olsun bizlere fikir verir. Bu oranlar, borç ve özkaynak oranını, asit-test oranlarını da içerir. Gelir tabloları, nakit akış durumu vb. finansal araçlarla şirketin mali durumunu değerlendirmemiz açısından önem teşkil eder. En yalın haliyle ilgili işletmenin sorumluluklarını ve özkaynaklarını raporlama hususunda bize bilgi verir. 

Bilanço: “Aktifler = Pasifler + Özkaynaklar” şeklinde denklem düzeyinde açıklanabilir. 

Bir Örnekle Açıklayalım: 

Bir şirket bankadan 5 yıllığına 100 Bin TL kredi almış olsun. Bu durumda uzun vadeli borç hesabının da 100 Bin TL artacağı düşünülebilir. Bu şirket yatırımcılardan belli oranda para alırsa malvarlığı da özkaynaklarında olduğu gibi artar. 

Yükümlülüklerini aşan gelir ise net varlıkları temsil eden özkaynak hesabına girmektedir. Aktifler, pasifler ve özkaynaklar birçok küçük hesaptan oluşmaktadır. Sektöre ve şirket düzeyine göre de bu oranlar değişebilmektedir. Finansal analistler ise bu finansal modelleme teknikleri sayesinde gelir tablosu, bilanço ve nakit akış tablolarını tahmin edebilmektedir. 

Bilanço İle İlgili Temel Kavramlar

1. Bilanço Başlığı: Bilanço başlığı, mutlaka üç önemli unsuru içermek zorundadır. Bu üç önemli unsur; “İşletmenin ismi veya unvanı, bilanço sözcüğü, bilanço tarihi” şeklindedir. 
2. Aktif: Bilançonun sol kısmında yer almaktadır. İşletmenin temel varlıklarını, mevcutlarını ve alacaklarını gösteren kısmı içerir. 
3. Pasif: Bilançonun sağ kısmında yer almaktadır. İşletmenin sermaye ve borç gibi kaynaklarını gösteren kısmı içerir. 
4. Bilanço Dipnotları: Bilançonun çok daha iyi anlaşılabilmesi ve analistler tarafından yorumlanabilmesi için gerekli ek açıklamaların ve notların yer aldığı kısımdır. 

Bilançonun 3 Temel Bileşeni

Bilanço, 3 temel bileşenden oluşmaktadır. Bunlar; “Varlıklar, Yükümlülükler, Özkaynaklar” şeklindedir. 

Varlıklar

Nakit paraya dönüştürme kolaylığına bağlı olarak listelenen varlıklar segmentidir. Bu ilgili varlıklar; 

• 1 yıl içinde nakde dönüştürülen varlıklar,
• 1 yıldan daha kısa sürede nakde dönüştürülen varlıklar,
• Dönen varlıklar,
• Uzun vadeli varlıklar,
• Duran valıklar şeklinde ayrıştırılır. Temelde ise dönen ve duran varlıklar şeklinde iki kısma da ayrıştırmak mümkündür. 

Dönen Varlıklar

• Nakit ve nakit benzeri nakit varlıklar: Kısa vadeli mevduat ve sertifikalar, sabit paralar, hazine bonoları vb. 
• Menkul kıymetler: Nakit piyasa özkaynakları, borçlanma senetleri vb. 
• Alacak hesapları: Müşterilerin şirkete olan borçları.
• Envanter: Satış için hazır maliyet/Pazar fiyatının altındaki ürünler. 
• Peşinen Giderler: Sigorta, sözleşme, kira vb. önceden ödemesi yapılmış para veya parasal değerler. 

Duran Varlıklar

• Uzun vadeli yatırımlar: Gelecek yıl tasfiye edilmeyecek menkul kıymetler, tamamen tasfiye edilemeyecek menkuller vb. 
• Sabit varlıklar: Arazi, makine, donanım, bina, diğer dayanıklı mülkler vb. 
• Maddi olmayan varlıklar: Fiziki olmayan değerli varlıklar.

Yükümlülükler

Yükümlülükler, bir şirketin tedarikçilere ödemesi gereken fatura, alacaklılara kiralamak için kullandığı tahvil, kamu hizmetleri ve maaş gibi dış taraflara ödenecek olan borçları ifade eder. Kısa vadeli ve uzun vadeli yükümlülükler şeklinde iki kısımda değerlendirilir. Kısa vadeliler 1 yıldan kısa, uzun vadeliler ise 1 yıldan uzun sürede ödenecekleri ifade eder.

Kısa vadeli yükümlülüklere örnek: Banka borçları, faizler, kira, vergi, kamu hizmetleri, müşteri ön ödemeleri, ödenecek temettüler, kazanılmış primler vb. 

Uzun vadeli yükümlülüklere örnek: Tahvil anaparaları ve faizi, emeklilik fonları, ertelenmiş vergi borçları vb. 

Not: Bazı yükümlülüklerin bilanço dışı sayıldığı ve bilançoda görünmediği unutulmamalıdır. 

Özkaynaklar

Özkaynaklar, bir şirketin temel varlıklarını ifade eder. Borçlarının düşürülerek elindeki net varlıkları ifade eder. Geçmiş yıl kar oranları ve hazine bonosu örnek verilebilir. 

Sonuç

Bilanço, şirketlerin anlık mali durumunu gösteren tablo olduğunu belirttik. Tek başına uzun süre eğilimleri de göstermeyeceğini belirttik. Bu sebeple son bilanço, daima önceki bilançolarla karşılaştırılarak analiz edilmeli, dedik. Ayrıca mümkün mertebe diğer sektördeki şirketlerin bilançolarıyla da karşılaştırmak gerekir. Malum ki her firmanın finansal nitelikleri ve yaklaşım tarzı farklı olacaktır. 

Not: Bilanço ile beraber “Gelir – Gider Programı” beraber kullanılarak şirketin nakit akış tablosu da birlikte değerlendirilmelidir. 

Bilanço Ne Zaman Açıklanır? 

Bilanço hesaplama zamanlarını şirketler kendileri tarih vererek açıklarlar. Şirketler bilanço açıklama tarihlerini KAP’a bildirirler. Bilanço raporlarının konsolide olmayan gönderim tarihi 2021 için 1 Mart 2021’dir. Konsolide gönderim tarihi ise 11 Mart 2021’dir. 

Konsolide Ne Demektir?

Konsolide bilanço türü, ana ortaklık ile aralarında sermaye ilişkisi olan bağlı ortaklıkların aynı döneme ait varlık, borç, özkaynak vb. verileri tek kalemde sunduğu ve tek işletmeymiş gibi gösterdiği ve bir gruba ait olan bilanço türüdür. Konsolide, pekiştirilmiş anlamı da taşımaktadır.