Biz, yatırımcıların çok duyduğu bazı terimler vardır. “BİST” ve “Endeks” terimleri de bunlardan sadece ikisidir. Bu makalemizde BİST ve Endeksleri üzerine mümkün olduğunda açıklayıcı ve öz bilgiler vermeye çalışacağız.
Bist Nedir?
“Borsa İstanbul A. Ş.” Şirketi/kurumu için kullanılan kısaltmadır. 30 Aralık 2012 yılında kurulmuş ve 3 Nisan 2013 yılında da faaliyet iznini almıştır. Sermaye sektöründe faaliyet gösteren, bulunan borsaları tek bir kurum çatısında toplamayı amaçlar.
BİST / BIST: Borsa İstanbul
BİST, borsada işlem gören tüm işlemlerin güvenli bir şekilde sağlanmasına imkân veren kurumdur. 800’ü aşkın şirket bulunmaktadır. Bünyesinde birçok Endeks’e sahiptir.
Endeks Nedir?
Bazı kaynaklarda “Indeks” veya “Index” şeklinde de görebilirsiniz. Fransızca kökenli olarak dilimize ve birçok dile geçmiştir. Endeks, belli bir zaman dönemine bağlı fiyat, maliyet, üretim, satın alım ve satış gibi verilerin toplanması sonucu ortaya çıkan göstergedir. Borsada hisse senetlerinin fiyat ve getirilerini, performanslarını ölçmek için kullanılır.
Borsa İstanbul (BIST) Indeksleri
Birden fazla endeksi olup, birkaçını burada ele alacağız.
- BIST Altın Endeksi,
- BIST Pay Endeksleri,
- BIST Risk Kontrol Endeksi
- BIST KYD Endeksleri,
- BIST Kaldıraçlı ve Kısa Endeksleri,
- BIST Yıldız Endeksi,
- BIST Ana Endeksi vb.
Yatırımcılar için en önemli endeks ise BIST Pay Endeksleridir. Çünkü Pay Piyasalarında 59’u an içinde, 295’i de seans sonrasında (Toplam: 354) endeks hesaplanmaktadır.
Borsa İstanbul Endeksleri arasında en sık duyulan endeksler ise BİST100, BİST30, BİST50 ve BİST Bankacılık Endeksi’dir. Bu Endeksler BİST PAY Endeksleridir.
BİST100 Endeksi
BİST’te işlem gören piyasa değeri ve işlem hacmi yüksek 100 hisse senedinden oluşmaktadır. Pay Piyasası temellidir. BİST50 ve BİST30 kapsamındaki şirketleri de içermektedir.
BİST50 Endeksi
BİST’te piyasa değeri ve işlem hacmi yüksek olan 50 şirkete ait hisse senedinin ölçülüp değerlendirilmesi sonucu ortaya çıkarılan endekstir. Kapsamında A ve B grubu şeklinde hisse senedi seçimi gerçekleştirilmektedir. BİST50, BİST100 Endeksinin performansına bağlı olarak piyasada etki yaratabilmektedir.
BİST30 Endeksi
BİST50 mantığında piyasa değeri ve işlem hacmi yüksek olan 30 şirketin hisse senetleri üzerinden ölçümlemeleri ve göstergeleri içeren endekstir. A ve B grubuna ait hisse senedi seçilebilmektedir. C ve D grubuna göre daha düşük risk barındırır. BİST30 Endeksinin performansındaki gerileme veya kötüye gidiş, BİST50 ve BİST100 endekslerindeki performanslarına bağlıdır.
BİST Bankacılık Endeksi
Ulusal/Milli Pazar kapsamında işlem gören bankalar arasından seçimi yapılmış 10 hisse senedini içerir. Bu 10 hisse senedinden oluşan endekstir.
Dünyanın En Popüler Endeksleri
Dünyada işlem gören borsalarda en popüler Endeksler, işlem hacmi bakımından tabi ki en aktif olan Dow Jones, Nasdaq, S&P 500 ve FTSE Endeksleridir.
Borsada Endeksleri Etkileyen Faktörler
Birden fazla faktör, borsada endeksleri olumlu veya olumsuz etkiler. İçsel – dışsal etkenler diye ikiye ayırmak mümkündür. Borsa endeksleri, bir ülkenin ekonomik durumunu adeta gösteren bir tür gösterge niteliğindedir.
İçsel Faktörler: İşsizlik, faiz oranları, jeopolitik konum ve ülke geneli riskler bu faktörler arasındadır.
Dışsal Faktörler: Küresel çapta ve ülkeler arası ilişkilerde etkili olan ekonomik faktörlerdir. Küresel piyasalardaki dalgalanma, dünya çağı kriz ve yakın sınır hatlarında yaşanan savaş, kriz ve felaket vb. durumlar dışsal faktör olarak değerlendirilir.