Borsada tavan ve taban terimleri, yatırımcıların nezdinde bilinmesi gereken terimler arasındadır. En sık kullanılan terimlerdendir. Her alan ve sektörde olduğu gibi borsa alanında da yaygın kullanıma ve terimsel olarak kendine özgü yapıya sahiptir. Taban sözcüğü en alt kısmı belirtmek mahiyetiyle üstü kapalı olan yerin karşıt bölümünü, aşağı zemine denk gelen kısmını ifade eder. Tavan sözcüğü ise tam tersi yönde üst duruma denk gelen zeminin (taban) karşıt yönündeki kısmı ifade eder.
Kişisel kazancın ön planda tutulduğu ve bireyselleşmeye doğru ilerlediği günümüz dünyasında borsa işlemleri oldukça büyük önem teşkil ediyor. Ekonomik rekabet dünyasında borsa, en önemli ve en karlı yatırım alanlarından birisidir. Borsa, kendi içerisinde belli bir düzen ve işleyişe sahip olduğu gibi, aynı zamanda borsa terimleri diye adlandırılan kendisine özgü terim sözlüğü de bulunur. Genel geçer terimlerin ötesinde Taban ve Tavan sözcükleri de birtakım manalar içermektedir. Borsa alanında genellikle tavan fiyat ve taban fiyat terimi olarak görülür. Hisse senetleri için kullanılan tabirlerdendir. Borsada risk oranını azaltmak için geliştirilen hesaplamalar bulunur. Bunlardan ikisi tavan fiyat ve taban fiyat hesaplamalarıdır.
Tavan Fiyatı Nedir? (Maximum Price)
Tavan Fiyatı, hisse senedinin ulaşabileceği en üst yüksek fiyattır.
Risk oranını azaltmayı amaçlayan hesaplama türüdür. Günlük borsa işlemlerinde işlem hacmine bağlı olarak hesaplanmaktadır. Hisse senedinin açılış ve kapanış fiyatı temel alınmaktadır. Bura yatırımcı olarak bizim gayemiz kar payını olabildiği ölçüde yakın bir hesap çıkarmaktır. Yeni yatırımcılara ışık tutabilmektedir.
Tavan Fiyat Uygulaması
Borsada tavan fiyat uygulaması nasıl yapılır? Tavan fiyatı için öncelikle hisse senedinin kapanış fiyatını ele alıyoruz. Yüzde Onluk bir tutar temel alınıp, hesaplama yapıyoruz. Bu da kapanış tutarının %10’unu hesaplamamız gerektiği anlamına geliyor. Sonra çıkan tutarı kapanış fiyatının üzerine ekliyoruz. Bu sayede tavan fiyatı elde ediyoruz. Ayrıca bunun limit işlem hacmini de belirttiğini unutmamalıyız.
Tavan Fiyat Uygulamasının Faydaları
Borsa, gerçek manada kazanç sağlanabildiği kadar ciddi risk ve tehlikelerin de bulunduğu bir yatırım aracıdır. Yatırımcıların büyük kısmı ciddi riskler almaktadır. Yeni yatırımcıların da çoğu ilk yatırımlarında büyük kayıplar veya başarısızlıklar yaşamıştır. Hal böyle olunca borsacılar ve yatırımcılar da risk oranlarını azaltmaya yönelik çareler bulmuştur. Tavan fiyat uygulaması, doğru yatırım yapmamıza imkân sunar. Kazanç şansımızı artırır. Risk oranımızı en aza indirmemiz için bize bir ışık tutar. Zira hisse senedinin yükselebileceği en üst / yüksek fiyatı gözlemlemenizi, tahmin etmenizi sağlar. Şayet iyi bir yatırımcı olarak satım portföyü oluşturacaksanız size tavsiyemiz, hisse senetlerinin kesinlikle tavan fiyatlarını iyi incelemeniz ve tespit etmenizdir.
Taban Fiyatı Nedir? (Minimum Price)
Taban Fiyatı, hisse senedinin ulaşabileceği en alt düşük fiyattır.
Gün içerisinde hisse senetlerinin tek bir seans içerisindeki en düşük fiyat oranını ifade eder. Her hisse senedi için ayrı fiyat ve fiyat adımı söz konusudur.
Taban Fiyat Uygulaması
Borsada taban fiyat uygulaması nasıl yapılır? Taban fiyatı için evvela oranın yine tavan fiyat gibi %10 olduğunu bilmeliyiz. %10 oranına bağlı kalarak tavan fiyat hesaplar gibi aynı biçimde hesaplamamızı yapıyoruz. Yani hisse senedinin kapanış fiyatının %10’unu alıyoruz. O rakamdan kapanış fiyatını çıkarıyoruz ve elde ettiğimiz sonuç taban fiyatıdır.
Tavan ve Taban Fiyatı Hesaplamasına İlişkin Örnekler
Tavan fiyat ve taban fiyatı hem daha iyi anlamak, hem de hesaplamasını kavramak için 2 örnek verelim.
Genel olarak hesaplama formülü: A sayısının %B’si yani A/100 x B) şeklindedir.
Hisse senedi fiyatı: 8,36 olsun. Bu fiyatın %10’unu alalım.
8,36/100 = 0,0836 Bu değer de 0,836 TL demektir. Hisse senedimizin kapanış fiyatı tavan fiyatın üstünde olmayacağı için sondaki 6 rakamını siliyoruz. Geriye elde ettiğimiz değer; 0,83 TL’dir. Şimdi kapanış fiyatı ile bu fiyatı toplayacağız.
Kapanış fiyatımız: 8,36 idi. %10 oranı ise 0,83.
Kapanış Fiyatı + Kapanış Fiyatının %10’u = Tavan Fiyat
Bu formüle göre hesaplayalım: 8,36 + 0,83 = 9,19
Bizim TAVAN FİYAT tutarımız 9,19 şeklindedir.
Aynı hesaplamada fark ise en son kapanış fiyatı ile toplamak değil, çıkarmak olacaktır.
Kapanış Fiyatı – Kapanış Fiyatının %10’u = Taban Fiyat
8,36-0,83 = 7,53 TL
Bizim TABAN FİYAT tutarımız 7,53 TL şeklindedir.
NOT: Hisse senetleri bir işlem günü içinde en fazla %10 oranında düşüş veya yükseliş gerçekleştirebilir. (%10 oranı 2021 son verilere göredir. 2020 Koronavirüs Salgını öncesinde %20 oranında idi. İlerleyen yıllarda durum değişiklik gösterebilir.) Belirtilenin altında veya üstünde hisse senetleri işlem görmez.