Hisse, ortaklıklarca ihraç edilen, anonim ortaklık üzeri sermaye payını da temsil eden değerli belge özelliği olan senetlerdir. Borsada yatırım yapmak isteyenlerin ilk aklına gelen ise kuşkusuz hisse senetleridir. Hisse senedi, en yalın anlamıyla ortakların paylarını ve ortaklıklarını belgelemek amacıyla kullanılan değerli belgelere verilen adlandırmadır. Bir şirketin anaparasının eşdeğer parçalarından biri olarak da görülen, aynı oranda mülkiyeti ve ortaklığı da temsil etmektedir. 

Hisse senetlerinin belli bir standardı ve standart geliri bulunmaz. Şirket bilançosuna, kazancına ve yatırım kararlarına göre değeri artar veya azalır; farklı değer atfı söz konusudur. 

Hisse Senedi İhraç Etme İzni

Hisse senetlerinin ihraç edilebilmesi için SPK (Sermaye Piyasası Kurulu) izni alınmak zorundadır. 

Kimler Hisse Senedi Çıkarabilir? 

Hisse senetlerini anonim şirketler, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ve özel kanunla kurulan bazı kurumlar (Merkez Bankası vb.) çıkarabilme yetkisine sahiptir. Tüm bu kurumlarca çıkarılan hisse senetlerinin denetimi de SPK tarafından yapılmaktadır. 

Not: Hisse Senetleri, borsada en çok işlem gören ve oldukça büyük arz talep ilişkisi söz konusu olan kıymetli belgeler arasındadır. 

Hisse Senetleri İle İlgili Yasal Düzenleme

Her türlü hisse senediyle alakalı yasal düzenleme “Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kanunu”nda yer almaktadır. Bu kanuna göre hisse senedi eşit paylara bölünmüş şirket ana sermayesinin en küçük paçasını temsil etmektedir. Yine hisse senetlerinin ihracı ile ilgili düzenleme ve şartlar, Türk Ticaret Kanunu’nun çeşitli maddelerince düzenlenmiştir. 

Hisse Senedi Ne İşe Yarar? 

Hisse senetleri, sahip olan kişiye birtakım haklar kazandırır. Bu haklar çerçevesinde hisse senedi sahibi, şirketin sermayesindeki pay oranına göre şirkette ortaklık elde eder, kar payı alır ve yönetime katılma, oy kullanma hakkını elde eder. 

Hisse Senetleri, borsada en eski ve günümüzde de hala en etkin ve değerli evraklar arasındadır. İhracı en fazla gerçekleştirilen belgelerdendir. 

Hisse Senedi Analizi

Bazı alanında uzman kişilerce günlük, haftalık ve aylık olarak yapılan analiz işlemlerini kapsar. Yatırımcılara hisse senedi analizi yaparak yatırımlarını kazanca dönüştürmeleri konusunda yardımcı olurlar. 

Hisse Senetleri ve Temel Bilgiler

• Yatırımcılar için yatırım amacıyla hisse senetlerinde azami veya asgari bir sınır bulunmaz. 
• Spekülatif hisseler, büyük kazançlar elde ettirebilir. Fakat oldukça yüksek riskler de içerdiği unutulmamalıdır. 
• Borsaya başlamadan önce küçük çapta birtakım yatırım deneyimi edinmek gerekir. 
• Bilinmeyen sektör yerine alanında uzman olunan alanlardaki sektörlere ait hisse senetleri tercih edilmelidir. 
• Hisse senetleri kolayca nakde çevrilebilir. 

Hisse Kâğıdı Nedir? 

Ortaklığı olan şirketlerde mülkiyet hakkını veya ortaklık statüsünü temsil eden, sermaye şirketinin ortaklık paylarını ve ortaklık durumlarını belgeleyen değerli evraklar hisse kâğıdı olarak nitelendirilir. 

Not: Hisse Kâğıdı, Türkiye’de 2005 yılından bu yana kayıt sistemine geçilmiştir. Kâğıda basılı hisse senetleri yatırımcıların adına açılan hesaplara kaydedilmeye başlanmıştır. Ellerinde basılı kâğıt halindeki hisse senetleri MKK (Merkezi Kayıt Kuruluşuna kayıt ettirilmiştir. Fiziki kâğıtların geçirilmesi ve kayıt ettirilmesi için de 2012 yılının sonuna kadar mühlet tanınmıştır. 2013 itibarıyla fiziki hisse kağıtları (hisse senetleri) geçerliliğini yitirmiştir. 

Hisse Senedinin Avantajları

• Hisse senedi sayesinde şirketlere ortak olma hakkı kazanırsınız. 
• Yatırım yaptığınız veya yapacağınız şirkette kar payı elde edersiniz. 
• Sermaye artırımına katılma hakkı kazanırsınız. 
• Kolayca nakde çevirebilirsiniz. Bu da nakit bir materyal olduğunun göstergesidir. 
• Takasbank nezdinde yatırım yapılan hesaplarda izlenilir.
• Birikimleriniz hisse senedi piyasalarıyla beraber gerçek piyasaya aktarılabilir. 

Lot Nedir?

Lot, kelime anlamı bakımından “bölüştürme, pay etme, kura üzeri paylaşma” gibi manalar ihtiva eder. Forex piyasalarında ise 1 lot, 100.000 biriminin bir araya getirilmesini ifade eden büyüklük türüdür. Forex piyasasında yatırımda belirlenen işlem büyüklüğü “lot” ile ifade edilir. İşlemler sisteme “LOT” olarak girilmektedir. Lot, en kısa açıklamasıyla borsada bir işlem biriminin yerini tutan değerdir. Dolayısıyla Lot Sayısı da denilebilir. 

Lot ile İlgili Misal

XXX paritesinin yaklaşık spot fiyatı 1.1200 olsun. Yatırımcı 1 lot alım işlemi yapmak istediğinde aslında o, 1.1200*100.000 =112.000 Dolar satmış olur ve 100.000 EURO (Avro) işlem büyüklüğü almış olur. Satın alınan döviz kuru ise burada EURO, 100.000 birimden 1 Lot olarak işlem görür. 

Lot Çeşitleri

Mini Lot: 0,1 lot 10.000 birime eşittir. Euro – Dolar paritesi fiyatı 1.1500 varsayılırsa 0,1 lotluk alım işleminde hacim 10.000*1.1500 = 115.000 Dolar büyüklüğüne eş değerdir. 

Makro Lot: 0,01 lot 1000 birime eşittir. Aynı değerler ekseninde 0,01 lotluk alım işlem hacmi 1000*11500=11.500 Dolar eş değerindedir. 

Hisse Senedi Piyasasında Lot Ne Demektir?

Bütün pay ve yeni pay alma hakkı işlemleri için işlem birimi olarak “1,00 Dolar” (nominal) = 1 adet = 1 lot” eşitliği uygulanır. 

NOT: Lot terim anlamı ve açıklaması Forex piyasası ve hisse senedi piyasası için biraz farklılık gösterir. 

Borsada hisse senedi piyasası için 1 hisse senedi, 1 lota eş değerdir. İşlem emirleri 1 ve katları şeklinde ilerler. 1 Lot, 1 TL nominal değerli hisse senedine de aynı oranda eştir. 

Borsada 1 birim lot miktarı aynı zamanda değişebilir de. Örnek vermek gerekirse 1 lot 100.000 birimlik işlemi temsil ettiği borsada işlem yaptığımızı varsayalım. USD/TRY paritesinde 1:1’lik bir kaldıraç kullanıp, işlem yapalım. 1 Lot’luk işlemin neticesinde 100.000 dolar alım söz konusu olacaktır. Bu işlemde 100.000 x Doların TL karşılığı  kadar bir teminat olması gerekmektedir. 

Lot hesaplamak basit ve her yatırımcının kendi ekonomik durumuna göre işlem yapabileceği bir birimdir. Çoğunlukla kaldıraçlı işlemlerde kullanılmaktadır. 

Hisse Senedi Piyasasında ve Borsada Lot’un Kullanılma Sebebi

Lot biriminin kullanılmasına en temel neden yatırım işlemlerinde küsurlu rakamların azaltılmak istenmesidir. 2005 yılının 1 Ocak tarihinde Merkez Bankası tarafından alınan karar neticesinde hisse senetleri işlemlerinde küsuratların azaltılmasına karar verildi. Bu işlem için de hisselerin 1 lot = 1 adet = 1 TL kriteri uygulanmak üzere yürürlüğe konuldu. Akabinde ise borsada yer alan bütün hisse senetleri piyasasındaki küsuratlı işlemler durduruldu. 

Hisse Senetleri Borsasında Lot Üzerinden Satış Emrinin Verilmesi

Hisse Senedi Piyasasında / Borsada lot üzeri satış talimatına yönelik detaylar şu şekildedir; 

• Borsada satış yapılacağında kaç adet hisse senedi satışa sunulacağı lot birimi ile aktarılır.
• Yatırımcılar sahip oldukları hisse senetlerini satışa çıkarmadan evvel yatırım hesabına sahip olduğu banka ile iletişime geçerler. 
• Satış için emir verilirken 1, 2, 3 ve daha fazla lot değerinde hisse senedinin satışa sunmak istenildiği belirtilir. 
• Banka, kişi adına belirtilen lot miktarında (xxx adette) hisse senedini alıcı yatırımcıları için piyasaya sunar. 

Hisse Senetleri Borsasında Lot Üzerinden Alım Emrinin Verilmesi

Hisse Senedi Piyasasında / Borsada lot üzeri alım talimatına yönelik detaylar şu şekilde sıralanmaktadır; 

• Yatırımcı bir şirket, borsa piyasasında kendi alım fiyatının kriterine uygun olan bir hisse senedini en yüksek lot miktarına kadar satın alabilmektedir. 
• Yatırımcı çalıştığı bankaya hisse senedi alım emrini iletirken senetlerden kaç adet almak istediğini belirtir. Diğer bir değişle kaç lot alım yapacağını iletir. 
• Bahse konu işlem ekseninde verilen emir, aracı banka müşterisi adına belirtilmiş olan lot miktarı hisse senedi satın alımı yapılır. 
• Alım işleminde ödenen meblağ – fiyatlar ise borsadaki lot yükseldikçe artış göstermektedir.