VİOP teriminin açılımı “Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası” şeklindedir. VİOP vadeli sözleşmelerin alım ve satımlarının yapıldığı piyasalar için kullanılan adlandırmadır. Borsa İstanbul bünyesinde hizmet verir. 

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından yapılan tanıma göre VİOP, Borsa İstanbul bünyesinde işlem gören vadeli ve opsiyonlu sözleşmelerle diğer türev araçların elektronik ortamdaki alım ve satımlarının gerçekleştiği piyasadır. 

Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası AŞ, ülkemizin ilk özel borsa kuruluşu olarak bilinir. Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulmuştur. 5 Ağustos 2013 tarihinde Borsa İstanbul bünyesine katılmış ve “Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası” şeklinde adlandırma ile VİOP olarak anılmaya başlanmıştır. 

VİOP, düşük teminat ve çift yönlü işlem açmaya imkân tanıyor. Ayrıca yatırımcı olarak bizlere ürün çeşitliliğiyle de farklı portföy oluşturmamıza olanak tanıyor. Riskten korunmamıza yardımcı olur. 

VİOP Piyasasında İşlem Esasları Nelerdir?

Borsa alanında henüz uzmanlaşmamış, borsa işlemlerinde tam anlamıyla deneyim kazanmayan ve VİOP piyasalarına tam aşina olmayanlara yönelik bazı hususlara değineceğiz. Yeni başlayanlara önemli referans olabilecek birtakım bilgiler ışığında VİOP Piyasası Esaslarını kısaca ele alalım. 

Türev piyasalar spot piyasalara göre önemli farklılıklar gösteriyor. Bu yüzden VİOP esaslarını iyi bilmek gerekiyor. 

Vadeli İşlem Sözleşmeleri

Vadeli İşlem Sözleşmelerinin temel özellikleri şunlardır; 

• Sermaye piyasalarında işlem gören ekonomik veya finansal ürünleri almaya veya satmaya yükümlülük verir. 
• Döviz veya kıymetli madenleri belli bir fiyattan alım ve satım yükümlülüğü verir. Önceden belirlenmiş vadede olması önemlidir. 
• Belli miktardaki, çeşitli niteliği bulunan ekonomik ya da finansal göstergeyi alım ve satım için yükümlü hale getirir. 
• Değerli mal ve kıymetli madeni, dövizi alma ve satma konusunda yükümlü hale getirir. 

En kısa haliyle şunu diyebiliriz; Vadeli İşlem Sözleşmeleri vade, miktar/adet, özellik/nitelik ve fiyat/ücretlendirme unsurları bakımından standart ilkelere sahiptir. Dayanak varlık ne olursa olsun fark etmeksizin tüm unsurları standart kapsamındadır. 

VİOP’ta İşlem Gören Ürünler

Peki VİOP’ta hangi ürünler işlem görüyor? Borsa İstanbul piyasalarında işlem gören finansal ve diğer türev ürünler, VİOP’ta da işlem görmektedir. Daha somut örnekler verelim. BİST 30 Endeksi, BİST 30 Endeks Hisseleri başta olmak üzere dövizler, kıymetli madenler, enerji ve türevleri, faizler ve daha birçok ürün, VİOP yelpazesi içerisindedir. Şu an için 50 dolayında varlık işlem görüyor. Dolar/TL, Avro/TL, Avro/Dolar (EUR/USD), Gram Altın/TL vb. varlıkları sıralayabiliriz. 

VİOP Avantaj ve Dezavantajları

Borsa gerçek manada kazanç sağlanabilen ve bir o kadar da zarar edebileceğimiz, risk teşkil eden sektör ve alandır. Bu kapsamda elbette ki avantajları kadar dezavantajları da olacaktır. Her iş, her dünyevi işlem gibi VİOP’un da bazı faydaları kadar zararları (Dezavantaj) var. Peki, bunlar neler, biz yatırımcılara cazip gelen yönleri neler? Bunları kısaca sıralayalım. 

VİOP Avantajları

• Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında Borsa İstanbul bünyesinde faaliyet gösterir. Bu da güvenilir ve şeffaf bir piyasa olmasını sağlar. 
• Spot piyasalardaki varlıklara çok daha az oranda yatırım imkânı sunar ve buna uygun kaldıraç sistemi bulunur.
• Spot piyasa varlıklarında çok daha düşük maliyetle risk yönetimi bulunur. 
• Portföy yönetimi, çeşitlendirmesi söz konusudur. 
• Fiyatların yükselmesine ve düşmesine yatırım yapabiliriz. Buna imkan sunmaktadır. 
• Ücretsiz demo hesabı sunar. Bu sayede ücretsiz pratik yapabiliriz. 
• Finansal okuryazarlık eğitimleri veriliyor. 

VİOP Dezavantajları

• Küçük teminatla yüksek hacimli işlem olanağı bulan kaldıraç sistemi vardır. Kazanç ve kayıp tehlikesindeki oran aynıdır. Yani yüksek kazanç sağlayabileceğimiz gibi, ciddi oranda zarar etmemiz de mümkündür. 
• Etkin teminat yönetimi yapmazsanız gerçekten yatırımınız risk teşkil edebilir. 
• Açtığımız pozisyonu taşıyabilmemiz adına teminatın başlangıçtan aşağı düşmemesi gerekiyor. Aksi durumda mevzuat gereği sistem otomatik kapatılacaktır. 

En önemli risk, “yüksek kaldıraç oranı” ve “yüksek oynaklık” durumudur.

VİOP Tarihi Hakkında

VİOP, aslında 2005 yılından bu yana varlığını korumaktadır. İzmir merkezli olarak işlem gören vadeli sözleşmeleri olarak faaliyet göstermiştir. 3 Mayıs 2013 yılında Borsa İstanbul’un bünyesine geçmiş ve %100 hissedarı olmuştur. Akabinde 5 Ağustos 2013 yılında da VOB ve VİOP birleşmiştir. O tarihten bu yana vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri VİOP çatısında toplanmıştır. 

VİOP Hissedarları

Vikipedia gibi bazı Wiki sitelerinde ve platformlarda bilgisi mevcut. Ancak biz yine merak edenler olabilir diye burada da bahsedelim. 

VİOP Hissedarları: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (%25), Borsa İstanbul (%18), İzmir Ticaret Borsası (%17), İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. (%6), Koçbank A.Ş. (%6), Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş. (%6), Garanti Bankası T.A.Ş. (%6), Akbank T.A.Ş. (%6), Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği (%6), İMKB Takasbank A.Ş. (%3) ve Türkiye Sanai ve Kalkınma Bankası A.Ş. (%1).